Ada : Zombilerin Düğünü

"Biz düğündeydik ya..."

1970 yılında çekilen "Ölüler Konuşmaz Ki" yi saymazsak (ki sayılacak gibi değil) Türk sinemasının ilk zombi filmi "Ada". En baştan söyleyeyim de içimden atayım, film beni bir hayli etkiledi. Salona girmeden önce gerçekten böyle bir filmle karşılaşacağımı bilmiyordum. Hele hele posterin üstüne yapıştırılan "korku-komedi" ibaresi, beni daha filme girmeden korkuttu. Yine kötü, klişe bir komedi adabıyla çekilmiş, çalıntı bir film bekliyordum. Ama gelin görün ki, işler beklediğim gibi yürümedi...

Film, "The Blair Witch Project" ten beri, düşük bütçesi olan sinemacıların hatalarını kapamak için başvurdukları yöntem olan (J.J Abrams'ın "Cloverfield"ini saymazsak) "el kamerasıyla çekim" mantığıyla ilerliyor. Bir arkadaşlarının Büyükada'daki düğününe gitmek için yola çıkan bir arkadaş grubunun içindeki gönüllü düğün kameramanının merceğinden izliyoruz bütün filmi. Gittikleri düğünü bir anda zombiler basınca, iş bir hayli değişiyor tahmin ettiğiniz üzere...

Filmin sağlam bir konusu yok, eyvallah. Ama o kadar muhteşem bir doğallığı var ki... Türk yönetmenlerin "türkler olsa ne yapardı" konulu çektikleri filmlerin hepsine bir cevap niteliğinde olmuş adeta. Arkadaşların ilişkileri, tepkileri... Özellikle Ozan Ayhan'ın hakkını vermek gerekiyor. Adam sanki gerçekten olayın içindeymişçesine oynamış ve bir an bile fire vermiyor oyunculuğu. Sadece o değil, bütün oyuncular için bu geçerli.

Film sadece korkuya ve komediye değil, bir sürü yere de el atıyor ve her el attığı konuda başarılı oluyor. AKP yönetiminden tutun da, Fenerbahçe'nin ünlü oyuncusu Guiza'ya kadar yapılan manşet muhabbetleri mi istersiniz, saf bir aşk hikayesi mi... Filmin içinde hepsi mevcut.

Aslında filmi izlerken içinizden şunu diyorsunuz; "Evet, benim başıma gelse, bende böyle yapardım." Filmdeki karakter çeşitliliği ve el attığı konuları, diyalogları unutmayan senaryo yapısı filmin en büyük başarısı.

"El kamerasıyla çekim" tekniği bana düşündürdüğü gibi, size de bir "Quarentine'den çalmışlar" ya da "Paranormal Activity mi lan bu?" sorularını düşündürebilir. Ama gelin görün kü, aklınıza gelen her soru filmin muhteşem akışıyla kafanızdan silinecek.

Filmde gördüğümüz yüzlerce zombi, Türkiye'nin "zombisever"leri tarafından canlandırılmış. Bu sinema dalını takip eden insanlar gönüllü olarak filmde oynamışlar. Zombilerin makyajları ve gerçekçilikleri ise bir o kadar göz kamaştırıcı. 

Filmin süresi de, kameramanımızın kasedinin süresiyle sınırlı olduğundan, öyle derin bir konu, muhteşem bir final beklemeyin sakın filmden. Zaten film size bunu vermeyeceğinin sinyallerini veriyor. İlk filmlerinde, düşük bütçelerinden gocunmayıp eksiksiz bir film ortaya koyan genç yönetmenlerimiz Murat Emir Eren ve Talip Ertürk'ün de hakkını vermek lazım. Bu film umarım iyi bir gelir sağlar onlara da, zekalarını ve sinemalarını daha ileride de bize gösterebilirler...

Filmin sürpriz konukları arasında usta oyuncu Taner Birsel ve "Hatırla Sevgili"den hatırlayacağımız, bayağı bir geyik konusu olan zombimiz Cansel Elçin var. Konuk oyuncular ve ara hikayeler filme çok iyi serpiştirilmiş gerçekten.

"Ada", derin bir hikayeye yönelmekten çok, hayatta kalma duygusuna, zor zamanda içinde bulunulan psikolojik durumlara parmak basmış ve "Türk zekası" dediğimiz şeyi tıpkısının aynısı bir gerçeklikle beyazperdeye taşımış bir film. Hatta karakterler o kadar bizden, film o kadar gerçekçi ki, filmin yarısında salona tekrar geri giderken, hangi filmde olduğumuzu soran görevliye; "Biz düğündeydik ya..." diye bir cevap yapıştırmama sebep olmuştur bu gerçeklik. Espri falan yapmak değildi niyetim, sanki gerçekten o düğündeydim ben...

9

Büyüklere animasyon

Sinema dünyasının 2 büyük dahisini prodüktör olarak arkasına almış, yönetmen koltuğuna daha ilk uzun metraj filmini çekmeden "son 10 yılın en çok gelecek vaad eden yönetmeni" ünvanını üstüne yapıştırmış Shane Acker'ı oturtturan bir animasyon "9". Bunun belki de en büyük sebebi, "9" un 2005 yılında yine Shane Acker tarafından hayata geçirilen bir öğrenci projesinden, en iyi kısa animasyon dalında Oscar'a aday gösterilmesine kadar giden bir serüven. Bakalım "9" neymiş, niye bu kadar ilgi toplamış...

İlk önce söylemem gereken bir şey var ki, kesinlikle küçük izleyicilere yönelik bir animasyon filmi değil "9". Dokundurduğu yerler ve verdiği mesajlarla çok geniş bir konsepte oturtmaya çalışmış kendini. Ama becerebilmiş mi, orası şüpheli işte.

Orwell ve Huxley'nin "gerçekleşmesi istenmeyen ütopyaları"na sırtını dayayan "9" un senaryosu kısaca şöyle bir ortamda ilerliyor; Bir bilim adamının yaptığı çalışmalar sonucunda, makinelere gerçek bir düşünme mekanizması sağlamasıyla makineler çoğalmaya ve kontrolden çıkmaya başlıyorlar. Bunun üzerine bilim adamımız, tüm insanların yok edilmesinden sonra makinelerin durdurulabilmesi için 9 tane bez bebek üretiyor. Bu 9 bebeğin de anlamı ve görevleri başka... 1; bu popülasyonu korumak için, 2; onlara ilham vermek için, 3 ve 4; onlara öğretmek için, 5; yol göstermek için, 6; yönetmek için, 7; savunmak için, 8; himaye altında tutmak için ve son olarak ana karakterimiz 9 ise onları kurtarmak için görevlendirilmiş. Bu düzende her şey yolunda gidiyor, taa ki 9 dünyaya ayak basana dek...

Koruyucuların kabul görmemesi, ütopyalar ve makineleşme üzerine söyleyecekleri var filmin, ancak bunlar belki de tamamen filmi uzatmak için yapılan şeyler. Tahminimce, kısa animasyon "9" un başarısı üzerine, Tim Burton ve Timur Bekmambetov'un da parayı bastırmasıyla ortaya verilen süre içinde yeni bir fikir atamayan Acker'ın, "Hadi şu 9'u uzun metraj yapayım" isteğinden kaynaklanan bir boşluk var filmde. Filmin, oldukça kısa bir süresi var üstelik. Söylemek istediği şeyler hakkında gerçekten bir fikri olduğunu sanmıyorum genç yönetmenin, yoksa kısa metraj "9"un, zorla uzatılmış bir versiyonu gibi gözükmezdi bu film.

Yaklaşık 1 saat 15 dakikada, şu ana kadar bildiğiniz tüm düşüncelerden, toplum yapılarından ve ütopyalardan dem vurmaya çalışan "9", gişe yapacağı daha proje aşamasında belli olduğundan çok derine inmemiş ve inmekten korkmuş belli ki. Bu yüzden filmin değeri gözümde bir hayli düşüyor.

Filmin animasyon olarak başarısı ise gerçekten harikulade. "Disney animasyonu" klişesini aşıp, kendi görselliğini ve dilini yakalayabilen çok az animasyondan biri olmuş "9". Bu konuda sınıfı hakkıyla geçiyor.

Seslendirmelere gelince, "9"u, biricik Frodo'muz Elijah Wood'un seslendirmesi bir hayli hoş olmuş. John C. Reilly ve Jennifer Connely gibi tanıdık simaların sesleriyle hayat verdikleri diğer karakterlerde bir hayli başarılı.

Film bu kadar şişirilmiş bir ilk uzun metraj animasyon denemesi olarak, teknik konusunda sınıfı bir hayli iyi bir notla geçiyor. Ancak senaryonun derin yapılmaya çalışılması ve buna nazaran ortaya çıkan basitliği filmi sınıfta bırakıyor. Çok daha iyi senaryoları olan animasyonlar izledim bu sene, "Up" gibi. "9", gerçekten senaryosuna dikkat edilse ve anlatmak istediklerini bir kaç aksiyon sahnesini es geçip beyazperdeye dökebilseymiş, bir klasik olacakmış. Ama şu haliyle sadece başarılı bir animasyon olmaktan öteye gidemiyor...

Pontypool

Küçük bir başyapıt...

   

Altyazılarını yaptığım bir diğer korku filmi olan "Pontypool", "Case 39"a nazaran çok daha derin ve çok daha can yakan bir korku filmi. Geçen sene film festivalinde bir türlü zamanımı uydurup da gidemediğim bir filmdi "Pontypool", dönüp dolaşıp altyazılarıyla bana geri geldi. Kaderimde varmış filmi izlemek diyor ve ben de filmin yaptığı gibi derinlere dalayım biraz diye devam ediyorum.  
Amerikan edebiyatının aykırı yazarı William S. Burroughs’un popüler sözüdür: “Dil Virüstür”. Popüler derken utanıyoruz, ama şarkı sözleriyle ve diğer uyarlamalarla popüler kültür de kullanmıştır bu karanlık benzetmeyi. Düşük bütçeli bir zombi filmi gibi duran, halbuki yönetmeninin açıklamasıyla zombilerin yerini “iletişim kurbanlarının” aldığı bu orijinal filmin arkasında, Kanadalı bir yönetmenin olmasına şaşırmamak lazım. David Cronenberg filmlerini hatırlatan (ama onlara benzemeyen) filmin arkasında, en son “The Tracey Fragments”a imza atan serüvenci bir yönetmen var. Filmlerin metin boyutunu da önemseyen bağımsız ruhlu sinemacıların tür sinemasına el atması oldukça iyi sonuçlar doğurabiliyor. Okur/yazar sinemacıların bu konudaki tercihi ise daha çok zombiler oluyor; ki bu konuda haksız sayılmazlar. Şimdi radyoyu açabiliriz.

Çenesi düşük ama boş konuşmayı sevmeyen bir radyo DJ’i sıradan bir güne başlıyor. Sesten yalıtılmış canlı yayın odasında günün telefonlarını alıyor; radyoculara özgü sevimli bir ukalalıkla dışardaki hayatla iletişim kuruyor. Daha sonra dışarıdan tuhaf haberler gelmeye başlıyor ve bir tür virüsün sokaklarda yayıldığına kulak misafiri oluyoruz. 

Her şey kontrolden çıkmış bir virüsün yol açtığı zombileşme salgını gibi gözüküyor başta; sonra içeri girmeye başlayan kurbanlardan bu virüsün başka türlü bir virüs olduğunu öğreniyoruz. Dünyanın en popüler ve yaygın dili; bilmemenin ayıp karşılandığı İngilizce’nin çok kullanılan bazı kelimeleri virüs kapmıştır. Çaresi yok mudur? Vardır. Başka bir dil veya hastalıklı dili yeniden düşünmek, düşünerek konuşmak; sözcüklerin içini doldurmak. Hastalık manidar ama çözüm belirsiz.

Öldüren Kelimeler, bir Quentin Tarantino filmi gibi her tür izleyicinin farklı derecelerde tatmin olabileceği bir film değil. Tarantino’nun bunu nasıl başardığını da anlayabilmiş değiliz, fakat “sinefil yönetmen” imajının da bunda katkısı olsa gerek. Düşük bütçeli bir zombi filmi görünen ama dilbilim, iletişim ve kültür gibi konulara dalarak türü derinlere çeken bir film size orijinal geliyorsa, bu filmin küçük bir başyapıt olduğunu kabul edeceksiniz.
Tony Burgess'in aynı adlı kitabından esinlenen film, "Pontypool Changes" ile devam edecek. Aslında kitabın atmosferine bir giriş yapmak amacıyla çekilen ilk filmin başarısı, "Pontypool Changes" in yanında bir hiç kalacak gibi gözüküyor.  
Tek mekanda geçen klostrofobik filmlere dayanamıyorsanız; sinemanın saf görsel bir sanat olduğu, geveze filmlerin yanlış olduğu gibi sinema okulu klişelerini ciddiye alıyorsanız; veya aksiyon dozu düşük filmler az uyuduğunuzu hatırlatıyorsa, o zaman uzak durabilirsiniz. Yazıyı film eleştirilerinin virüslü cümlesiyle bitirelim: Uzak durursanız, çok şey kaybedersiniz.

Case 39

Klişe korku, iyi yönetmenlik...

Altyazılarını yapmak için bana verilmiş olan bir filmdi "Case 39". Bu yüzden neredeyse her sahnesini ezberlemiş bulunmaktayım. Renée Zellweger'ın tarz dışına çıktığı ve  Jodelle Ferland'ın hala ailesi olmadan izleyemeyeceği filmler çekmeye devam ettiği filmimiz "Case 39" tamamen klişe bir korku hikayesini alıp, muhteşem bir yönetmenlikle birleştirince ortaya değişik bir film çıkıyor.

"Sosyal servis" çalışanı Emily Jenkins, istismara uğrayan çocukların evlerini ziyaret etmekte ve gerektiğinde onlara yardım etmektedir. Onun 39. dosyası olan Lilly'nin evine gittiğinde ise bu ailenin ona bir şeyler yaptığından neredeyse emindir, ama elinde kanıtı yoktur. Bir kaç gün sonra, ailesi Lilly'i fırınlarında yakmaya karar verdiklerinde onları  yakalayınca Lilly'nin sorununa çözüm bulmuş olduğunu sanır. Lilly'e geçici bir ev bulununa kadar beraber yaşamaya karar veren ikili, çevrelerinde meydana gelen cinayetlerle birlikte iyice garipleşen bir hikayeye doğru sürüklenmeye başlarlar. Lilly'nin evindeki asıl sorun deli ailesi değil, kendisidir...

Uzaktan bakınca gayet klişe, Japon korku sinemasından iyice nasibini almış bir başka Amerikan korkusu olarak duruyor. Yine korku unsuru olarak küçük, şirin bir kız ve birbirinden orjinal cinayetler etrafında dönen korku filmimiz bu sefer o kadar da basit değil.

Alman yönetmen Christian Alvart'ın elinden çıkan Case 39, son zamanlarda ortaya çıkan korku örneklerinin en büyük hatasını yakalamış gibi duruyor. Artık korku sinemasında her şeyi görüyoruz, her şeye hakimiz ve bu aslında hiçte iyi bir şey değil. Baş karakter ne kadar çok şey biliyorsa, bizim de o kadarını bilmemiz yeterli olmalıdır. Öyle her yerden fırlayan yaratıklar, deforme olmuş bedenler falan bunlar korku sinemasını iyice yerin dibine vurdurmuştu son zamanlarda. "Case 39" da Alvart'ın yakaladığı hava bizi "bilinmeyen"den korkutuyor. Renée Zellweger'ın muhteşem oyunculuğuyla birlikte, onun serüvenini yaşayabiliyoruz. Bir yandan böylesine şirin bir kızın bu cinayetlerle alakası olamayacağını düşünüyoruz. Film, bu düşüncemizi destekleyici sebeplerde sunuyor önümüze sürekli. Bir yandan da gerçekten herşeyin sorumlusunun o olduğunu biliyoruz. Film boyunca tıpkı Emily gibi ikilemde seyretmemiz yönetmenin çok büyük bir başarısıdır bence.

Bir önceki filmi "Antikörper" de kanıtladığı gibi, korku ve suç unsurlarını sinemaya çok başarılı bir şekilde aktarabiliyor yönetmen. Oyuncu seçimi ise gerçekten harika. Filmde her şey o kadar yerli yerine oturmuş ki, sanki bu klişe öyküyü ilk defa izliyormuşsunuz gibi hissediyorsunuz. Bu duyguyu ve atmosferi yaratmak gerçekten güç bir şey artık korku sinemasında.

Her sahnesini ezbere bilmeme rağmen hala sıkmadı beni "Case 39". Sinemada önemli olanın yönetmenlik olduğunu öyle bir kanıtlıyor ki film, bu senaryoya klişe demek bile ayıp olacak sanki...

The History Boys

Sadece tarih severlere...

"The History Boys" 2004 yılında ilk defa oynanan ve izleyicileri ikiye bölen tiyatro oyununun filmi. Filmin belki de en önemli yanı, ilk oyundan bu yana değişen oyuncuları kaale almayıp, orjinal kadroyu bir araya getirmesi. Herkesin "Harry Potter"dan hatırlayacağı Vernon Enişte'miz Richard Griffiths filmin en önemli karakterlerinden birini canlandırıyor.

Baştan uyarmam gerekiyor ki, eğer tarihle - özellikle İngiliz tarihiyle - alakanız yoksa filmden hiçbir şey anlamayacaksınız demektir. Bu açıdan baktığımızda film pek izleyici dostu değil. Ama zaten tiyatro oyununun izleyicisini arkasına alması gişe konusunda hiçbir sıkıntı olmamasına sebep oluyor.

Filmin konusuna kısaca bakarsak.; İngiltere'nin bir devlet okulundaki sosyal sınıfı öğrencilerinin başından geçenleri anlatıyor film. Biliyorsunuz ki, İngiltere'de sınav sistemi buradan biraz değişik. Herkes, daha önceden belirlenmiş bir konuda komposizyonlar yazmak zorunda okullara girebilmek için. Bu komposizyonları yazabilmek içinde tarih ve edebiyatın tüm konularına hakim olmanız gerekiyor. İngiltere'nin Oxford ve Cambridge gibi okullarına burslu girmek için uğraşan bu gençlerin öyküsünü izlerken, tarihteki açıkları, komiklikleri ve bilmediğimiz gerçekleri de öğreniyoruz. Ama dediğim gibi, bahsettikleri insanlar hakkında biraz bile bilginiz yoksa, filmin bir değeri olmaz sizin için.

Genç oyuncular çok iyi bir iş çıkarmışlar. Film boyunca kendinizi o sınıfın bir parçasıymış gibi hissetmeniz, onların oyunculuklarındaki başarısından başka bir şey değil. İngiliz tiyatrosunun ünlü aktörlerini öğretmenler rollerinde izliyoruz ve zaten onlara söyleyecek hiç bir şey yok. Filmin oyuncu seçimi - daha doğrusu oyunun - çok başarılı olmuş.

Senaryo biraz kopuk ilerliyor. Tiyatro oyununu, sinemaya uyarlamakta çok başarılı olunduğu söylenemez. Filmin genelinde bu uyarlama hataları çok fazla dikkat çekiyor ve filmde kopukluklara neden oluyor. Ama kimi sahnelerde o kadar büyük bir ustalıkla yazılmış ki gerçekten sizi filmin içine sokmayı başarıyor. Yine de, bu dengesizlik filmin gidişatı üstünde kötü bir etki bırakıyor.

Yönetmenlik açısından baktığımızda filmin yönetmenliği oldukça sade. Sonlara doğru bir kaç deneme yapılmaya çalışılmış ama korkulmuş sanki. Belki biraz da tiyatro oyununun saygınlığını bozmaktan kaçınmışlar. Kötü olmuş diyemeyeceğim, ama ne kadar iyi orası da tartışılır.

Filmde rahatsız edici derece üstünde durulan şey ise eşcinsellik. Bu konuyu herşeye metafor olarak kullanan öğrencilerimiz, eşcinsel öğretmenleri tarafından bile tacize uğruyor. Bir süre sonra iyice boku çıkıyor bu konunun ve gerçekten sinir bozmaya başlıyor. Espriler ve üstünde durulması gereken konuların dengesi daha iyi sağlanabilirmiş diyorum sadece.

 "The History Boys" çok fazla dikkate alınabilecek bir film değil kesinlikle. Zayıf başlayan, önceden tahmin edilebilir bir sonu olan, ama son sahnesindeki harikulade sinema oyunuyla "vay be" dedirten bir film. Tarihle ilgileniyorsanız, boş bir gününüzde size eğlenceli bir seyirlik olmaktan öteye gidemez...

Let the Right One In

Kitap gibi film...

Şimdi baştan şunu söyleyeyim, "Let the Right One In" i izlemeden önce bir kitap uyarlaması olduğunu bilmiyordum filmin. Film ile ilgili bildiklerim vampirleri konu alan bir film olduğu ve son zamanlarda başımıza musallat olan "Twilight" olaylarına çok güzel bir cevap olduğuydu. Ama filmi izlerken aklımdan sürekli geçen bir şey vardı, o da filmi izlerken kendimi bir kitap okuyormuş gibi hissettiğimdi. Henüz kitabı okumadım, ama büyük ihtimalle bu hissiyat filmin başarılı bir uyarlama olmasından kaynaklanıyor.

Filmin ingilizce adını ve posterini koyduğuma bakmayın, film bir İsveç yapımı. İsveç'in o soğuk, kasvetli havası filme başarılı bir şekilde taşınmış. Sinemada titizlik ne demek onu görüyoruz film boyunca. Her kare, sanki kusursuz bir ressamın elinden çıkmış gibi, özenle gözlerimizin önüne seriliyor.

Filmin hikayesinden bahsetmek gerekirse, henüz 12 yaşında olan, okulun fazlasıyla ezik öğrencilerinden Oskar ve yaklaşık 200 senedir 12 yaşında olan küçük vampir Eli'nin dostluğunu anlatıyor film. "Twilight" gibi kendine yeni vampir özellikleri katmadan, bildiğimiz "Dracula" anlayışı hakim Eli'nin vampirliğinde. Parlamıyor yani.

Film gerilimi ve dramayı birbirine başarılı bir şekilde harmanlıyor. Hiç bir zaman çocukluğunu yaşayamamış ama 12 yaşında bir çocuğun bedeninde hapsolmuş Eli, Oskar ile birlikte çocukluğunu yaşıyor. Oskar, okulun "asi çetesi" tarafından ezildiğinde ona nasıl karşılık vermesi gerektiğinden, kadın-erkek ilişkilerine kadar, belki 12 yaşındaki bir çocuğa fazla gelebilecek bilgilerini paylaşıyor onunla. Oskar ve Eli'nin ilişkisi beyazperdede uzun süredir görmediğim derinlikte bir ilişki ve suratınıza sıcak bir gülümseme yapıştırmayı beceriyor.

Eli'nin karanlık tarafı da var tabii ki,  sonuçta o her ne kadar çocukluğunu yaşamak istese de bir vampir ve yaşamak için kana ihtiyacı var. Babasına işlettiği cinayetler başarısız oldukça, kendisi kan avına çıkmaya başlıyor. Kasaba polisi ve sakinleri bu ne idüğü belirsiz cinayetleri çözmek için kendilerini yırtsalarda bir sonuca ulaşamıyorlar.

Eli'nin, Oskar'a 200 senedir topladığı ganimetleri gösterdiği sahne çok hoşuma gitti benim. Aslında filmin geneli beyninize kazınıyor. Her kare, her diyalog aklınızda yer etmeyi hak edecek kadar vurucu ve önemli.

Dedim ya, kitap gibi bir film diye, işte o yüzden filmin yavaş ilerlediğini savunanlar olacaktır. Sonuçta "Twilight" gibi gişeye oynayan bir filmle karşı karşıya değiliz burada, ama 4 kitaplık bir serinin olabileceğinden çok daha derin bir hikayeyle karşı karşıya olduğumuz su götürmez bir gerçek.

Filmin en kanlı canlı sahnesine bile bir masumiyet kazandıran Eli ve Oskar'ı canlandıran Kåre Hedebrant ve Lina Leandersson'ın oyunculukları tek kelimeyle muhteşem. Filmin bu kadar içten oluşu belki de senaryonun da uyarlandığı kitabın yazarının ellerinden çıkması.

"Let the Right One In" sinemada zor rastlanacak türden bir dostluğun hikayesi. İzleyebileceğiniz en değişik vampir filmlerinden biri olduğu da kesin. Biraz festival filmi tadında aslında, şu an vizyonda olması büyük bir şans, kaçırmayın derim. Şimdi izninizle ben John Ajvide Lindqvist'in elinden çıkan filmin kitabına devam etmeye doğru gidiyorum, kalın sağlıcakla...

Hunger

Fucking Brits!

Steve McQueen'in ilk yönetmenlik denemesi olan "Hunger", bize Kuzey İrlanda'nın özgürlüğünü savunan Bobby Sands ve arkadaşlarının hikayesini anlatmak için yola çıkıyor. Daha ilk filmiyle, BAFTA'da "Gelecek Vaat Eden Yönetmen", Cannes'da "Altın Kamera", Avrupa Film Ödülleri'nde "Yılın Keşfi" ödüllerini kucaklayan Steve McQueen, bunların dışında "Hunger" ile tam 33 ödül ve 16 adaylık aldı. İlk filminde bu kadar büyük bir başarı göstermesinin sebebi, aslında sinemaya aktarılması çok tehlikeli olan bir hikayeyi, belki de aktarılabileceği en iyi şekilde gözlerimizin önüne sermeseydi. 

Öncelikle şunu belirtmem gerekiyor ki, "Hunger" izleyici dostu bir film değil. Sağlam bir mideniz ve İrlanda tarihi hakkında ufakta olsa bilginiz yoksa film size oldukça anlamsız gelecektir. O yüzden, filmi anlatmadan önce, biraz İrlanda tarihine göz atmakta fayda var.

Efendim, İrlanda'nın Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrıldığını bilmeyenimiz yoktur herhalde. Güney İrlanda, 1921'de yapılan bir antlaşmayla bağımsızlığını kazansa da, Kuzey İrlanda hala İngiltere'ye bağlı kalmak zorunda bırakıldı. IRA (Irish Republican Army) ya da Türkçe olarak İrlanda Cumhuriyet Ordusu, o gün bugündür Kuzey İrlanda'nın bağımsızlığını savunuyorlar. IRA, 2005 yılında silahlı mücadeleyi bıraksa ve politik olarak mücadele etmeye karar verse de, IRA'nın kendi içinde örgütlenen R-IRA'cılar silahlı mücadeleye kaldıkları yerden devam ediyorlar. Yani aslında "Hunger" da izlediğimiz hikaye bize çok uzak değil. Hala Kuzey İrlanda'nın bağımsızlığını savunan insanlar işkencelere maruz kalıyorlar ve ölümle burun buruna yaşıyorlar.

Bizim "Hunger" da şahit olduğumuz hikaye, tam olarak 66 gün boyunca açlık grevi yapmış (hunger strike) ve 66 günün sonunda hayatını kaybetmiş olan Bobby Sands'in hikayesi. Hikaye, 80'lerin başında geçiyor. O dönemlerde IRA mensupları, savaş suçlusu olarak gösterilip hapse atılıyorlardı. Tabii ki IRA'cılar burdada protestolarını yapıyorlar. Filmde de gördüğümüz üzere, duvarlara dışkılarını sürüyorlar, en uç işkencelere bile direnç gösteriyorlar ve ne pahasına olursa olsun asla mücadeleyi elden bırakmıyorlar.

Film, bize hikayeyi iki koldan göstermek gibi bir çabaya giriyor ilk başlarda, ama sonlara doğru tüm hikaye örgüsü Bobby Sands'e kayıyor. Film, başta da söylediğim gibi, izleyici dostu bir film değil. Hele hele alakanız olmadığı bir konuysa bu, filmden oldukça sıkılabilirsiniz. Bazılarının "sanat filmi" olarak nitelendirdiği, filmin yavaş akması aslında tam tadında olmuş ve hapishane havasını yakalamış. Film hızlı değişen planlar ve diyalogsuz sahnelerin bolluğu ile sizi de sanki onlardan biriymiş havasına sokma konusunda oldukça ustaca bir anlatıma sahip. Ama o kadar diyalogsuz ve yavaş sahneden sonra, toplam 24 dakika süren Bobby Sands ve rahibin, tek açıdan çekilmiş ve öylesine vurucu bir konuşması var ki, film orada doruk noktasına çıkıyor ve içinizden "olmuş" diyorsunuz.

İngilizlerin, IRA'cılara yaptıkları işkenceler sizi ateşli bir IRA sempatizanı yapabilir elbet. Ama McQueen, kötü İngilizleri gösterirken, yapılan işkencelere dayanamayıp bir köşede ağlayan bir İngiliz askerini de göstererek hafiften "tüm İngilizler orospu çocuğu değildir" mesajı vermeye çalışsa da, biz içimizde biliyoruz ki, çok az İngiliz öyle bir yüreğe sahip. Dünyanın en büyük katillerini böyle küçük bir sahneyle bize sevdirmeyi amaçladığını düşünmüyorum zaten McQueen'in.

Oyunculuklar konusunda kötü bir yorumum yok. Ama özellikle Michael Fassbender'ın göz kamaştıran bir oyunculuk sergilediğini söyleyebilirim. Zaten filmin aldığı 33 ödül arasında, en iyi aktör ödüllerini de Fassbender'ın hakkıyla evine götürdüğünü görüyoruz. 

"Hunger", izlerken bir çok duyguyu bünyenizde barındırmanızı sağlayan bir film. Nefret, acıma, dostluk ve anarşizm duygularını benliğinizde hissedince biraz şaşırıyorsunuz istemeden. Filmi izlemeden önce yapmanız gerekenleri söyledim, biraz wikipedia falan karıştırın bakalım, sonra izleyin "Hunger"ı. İzleyici dostu bir film olmamasının dışında hiç bir eksiği olmayan ve McQueen'in 2. filmi "Fela" için beni heyecanlandıran "Hunger"ı izlemeden önce, "50 Dead Men Walking"e de göz atabilirsiniz...

The Invention of Lying

Komedinin gücünü hissetmek böyle bir şey olsa gerek...

Uzun süredir vizyona girsede gitsem diye beklediğim bir filmdi "The Invention of Lying". Ancak sevgili yurdum film distribütörleri genelde böylesine güzel filmleri erteleyip, gişeye oynayan filmlere uzunca süre ayırdıklarından bir türlü gösterime giremedi. Filmin vizyon tarihinden 3 ay geçmesi ve hala vizyona girmemesi üzerine, internetin nimetlerinden yararlanarak filmi bilgisayarıma indirmem kaçınılmaz oldu tabii ki. 

Filmin konusundan bahsetmeden önce, Ricky Gervais'ten bahsetmekte yarar var. Filmin yönetmenliğini, senaristliğini ve yapımcılığını üstlenen Gervais'i aslında hepimiz yakından tanıyoruz. "The Office" ve "The Extras" gibi başarılı komedilerin yaratıcısı olan Gervais, İngiltere'nin en büyük komedyenlerinden biri sayılıyor. 

"The Invention of Lying", insanların yalan söylemeyi beceremediği, daha doğrusu yalanın ne olduğunu bilmedikleri bir dünyada geçiyor. Gervais'in yarattığı bu ütopya, bir an olsun bile fire vermeden işliyor ve bu filmin en büyük başarısı. Bu ütopyanın üstüne kurduğu hikaye ise; Mark Bellison (Ricky Gervais), Lecture Films isimli bir film stüdyosunda senarist olarak çalışmaktadır. Ancak yazdığı senaryolar iş yapmaz ve işinden kovulur. Beş parasız kalan Mark, kirasını ödemek için hesabını kontrol etmek için bankaya gittiğinde sadece 300 doları olduğunu bilmektedir. Banka görevlisi ona sistemde bir bozukluk olduğunu, hesabından ne kadar para çekmek istediğini söylemesini ister. Mark, işte o an dünyanın ilk yalanını söyler : 800 dolar. En azından bu para evinden atılmaması için ona yetmektedir. Herkesin doğruları söylediği bir dünyada, tek yalan söyleyebilen insan olmak ilk başta eğlencelidir. Ancak annesini ölüme yollamadan bir kaç saniye önce ettiği, öbür dünya ile ilgili laflar, onu basit bir senaristten, bir peygamber olma yoluna sokacaktır...

Gervais'in yarattığı karakterler, filmin akışı için oldukça önemli. Boşu boşuna yaratılmış bir karakter, bir diyalog bile yok filmde. Mark'ın büyük aşkı Anna'nın (Jennifer Garner) onunla beraber olmamasının sebebi olarak genetik özelliklerini bahane etmesinden, sekreter Shelley'nin (Tina Fey), Mark ile küçük diyaloguna kadar her şey filmin akışı için önemli bir yer tutuyor.

Komediyi basitleştiren insanlara da bir cevap niteliği taşıyor aslında film. "Recep İvedik" veya "Don't Mess With Zohan" gibi filmlerin "komedi" olarak algılandığı bir dünyada, Gervais'in yaptığı bu film insanlara bir beden büyük gelebilir tabii ki. Ama asıl komedinin ne olduğunu hatırlamak güzel bir duygu.

Film oldukça korkusuz bir komedi filmi. İnsan ilişkilerinden, peygamberlere kadar komedi unsuru yaptığı o kadar fazla şey var ki.... Ama belki de filmin bu başarısını sağlayan şey, Gervais'in yarattığı ütopyayı unutmaması ve her sahnede bu ütopyaya saygılı bir şekilde senaryosunu oturtması olmuş.

Filmi izlemeye başlamadan önce kafanızdan illa ki soruyorsunuz şu soruyu : "Böyle bir dünyada yaşasam nasıl olurdu?". İşte bu sorunun cevabını Gervais her insan için vermiş filmde. Yapılabilecek en absürd şeyden, en masumuna kadar görüyoruz yapılabilecekleri. Hem her insana hitap edebilmesi, hem de derinde güçlü bir komedi anlayışının oluşu filmi göklere çıkarıyor benim için.

"The Invention of Lying" gibi komedilere çok sık rastlayamıyoruz veya büyük bütçeli yapımlar yüzünden rastlamamıza bile izin verilmiyor. Şu an vizyona girse bile bu filmin çok fazla insana ulaşabileceğini sanmıyorum. Varsa yoksa anlamsız komedilerin, milyonlarca defa izlediğimiz aksiyon sahnelerini tekrar beynimize sokan blockbusterların ve sinema için çıtaları yükselttiği iddia edilen ancak aslında bir b*k yapmayan yönetmenlerin prim yaptığı şu güzelim gezegenimde, böyle filmlerin değeri bilinmiyor. Bilinmesini de beklemiyorum zaten. Yine de gerçek bir komedi izlemek isteyen ve sinemanın üç saatlik mavi yaratık furyası olmadığını görmek isteyen herkese öneririm "The Invention of Lying" i.

(Kendime not : Avatar'la uğraşmayı kesmelisin)

Avatar

Paranın gözü kör olsun...
  

Vizyona girdiği günden beri yaklaşık 1 aydır kapalı gişe oynayan, ilk adı duyulduğunda The Last Airbender izleyicilerini ayağa kaldırıp, sonradan Shyamalan'ın bu işe soyunduğunu hatırlatan, sinemada görselliğin tavan yaptığını kanıtlayan bir film Avatar. Tabii ki bu kadar ilgi görmesinden sonra, hem de James Cameron'ın da etkisiyle, "neymiş bakalım şu Avatar" demekten kendimi alamayıp, salonda yerimi almam benim için kaçınılmazdı. 

Yıl 2100. Amerika, Pandora gezegeninde bulunan Na'vi halkının yaşadığı bölgedeki bir madene kafayı takmış durumda. Avatar ismini verdikleri, Na'vi kostümleriyle, aralarına muhbir yollamaya çalışıyorlar. Bu projede çalışan kardeşinin ölümünden sonra, yeni bir Avatar yaratmak çok pahalı olacağı için, onunla aynı genleri taşıyan asker Jake'in projeye dahil olmasıyla biz de filme dahil oluyoruz. Jake, aslında muhbir olarak gönderildiği halktan biri olarak doğmuş bir insan. Bir nevi "seçilmiş kişi" geyiği var yani filmde. Tabii bu "seçilmiş kişi" olmasının yanı sıra, bir Na'vi kızına abayı yakınca, işler iyice içinden çıkılmaz bir hal alıyor. Sonrası ise 160 küsür dakikalık bitmek bilmeyen bir macera. 

Şimdi öncelikle şunu söyleyeyim ki, film gerçekten görsel olarak bir şaheser. James Cameron, her zaman yaptığını yapıp bizi filmin içine çekmeyi başarıyor. "Titanic" hariç pek hayal kırıklığına uğratmamasına güvenerek, Cameron'ın yüzeysel yönetmenliğine çok lafım yok. Ancak iş Cameron'ın senaristliğine geldiğinde, olayın boyutu üzücü bir şekilde değişiyor. Karakter gelişimlerinin ve olay örgüsünün tamamen unutulduğu bir senaryoyla karşı karşıyayız. Jake hariç hiç bir karaktere önem verilmemiş neredeyse filmde. Sert bilim kadını imajı çizen Grace'in, filmin sonlarına doğru çizdiği naif tavır, acımasız Parker'ın filmin sonlarına doğru yumuşaması gibi olayların hiç bir gerekçesi yok filmde. Ayrıca film o kadar hızlı giriyor ki, daha ne olduğunu anlamadan kendinizi Pandora'da buluyorsunuz. Açıkçası 160 küsür dakikalık bir filmden, daha detaylı karakterler ve daha oturmuş bir senaryo beklerdim. 

Film, sırtını dayadığı Şaman öğretileri ve çevreci tavrı ile artı bir puan kazanabilir belki. Amerikan kapitalizmine açık açık dokunduran Cameron'ın bindiği dalı kesiyor olması ise büyük bir ironi. Milyon dolarlar harcadığın bir film çek, 3d gözlüğünden bile cebine para girsin, en son teknolojilere bir servet yatırmaktan başka bir şey yapma, ama sonra kalkıp kapitalizme laf et... Yemezler. 

Filmin senaryosu klişelerle dolu aslında. Her bir sahneyi, daha önce bir filmde mutlaka izledik. Özellikle Dark City, Battle for Terra'dan görsel olarak, Dances With The Wolwes'dan da olay örgüsü olarak etkilendiği (hatta bazen çalıp çırptığı) bariz Cameron'ın. 

Oyunculuklara gelirsek, her oyuncu senaryonun onlara izin verdiği kadar iyi bir iş çıkarmış. Sam Worthington, bundan önce yine bir Cameron kreasyonu olan, ancak yönetmen koltuğuna McG'in geçtiği "Terminator : Salvation"daki gibi oyunculuğunu konuşturmuş. Sigourney Weaver, "Alien"dan beri Cameron'ın emrine amade olduğundan, senaryoya bağlı kalmaktan başka bir şey yapamamış. Ama Giovanni Ribisi'nin oyunculuğu gerçekten tavan yapıyor filmde. Sinir bozucu Parker karakteri, belli bir noktada senaryonun kötülüğüyle yıkılmasaymış, çok daha iyi olurmuş dedirtiyor. Jake'in Na'vi yavuklusu Neytiri'yi canlandıran Zoe Saldana ise gerçekten berbat bir iş çıkarıyor. Na'vi kılığının arkasında, kötü oyunculuğunun gizlenebileceğini düşünmüş ama yanılmış bence. Birde artık Michelle Rodriguez'i "sert kadın asker" rollerinde görmekten o kadar sıkıldım ki anlatamam. 

"Avatar" insanların ve medyanın şişirdiği kadar iyi bir film değil. Kesinlikle bir hayal kırıklığı da değil, ama Cameron'ın sinemasal olarak kendini yetiştirmediğinin bir göstergesi. "Avatar" ın sinemaya yeni bir boyut getirdiği, sinemayı kökten değiştirdiği falan söylenemeyecek şeyler. Film klişelerle dolu bir aşk hikayesinden, saatler süren görkemli savaş sahnelerinden ve ateşli anti-kapitalist diyaloglardan başka bir şey değil aslında. Belki de bunun sebebi, Cameron'ın 11 Eylül ve Irak olaylarından sonra çektiği ilk filmde, dolmuş olduğu konularda bir bir ülkesine cevap yapıştırmak istemesi. Filmin sonlarına doğru öldürdüğü amerikan askerlerinin haddi hesabı yok zira. Ama şöyle bir sorun var ki, Cameron' vermek istediği mesajları filmin içine yediremiyor. Film bazen politik oluyor, bazen aşk filmi oluyor yani sonuçta belli bir istikrarda ilerlemiyor asla. Orjinal bir kaç fikir çıkıyor arada, ama onlarda havada kalıyorlar, yazık oluyor. O kadar laf salatasından sonra filmin verdiği tek mesaj şu oluyor : Amerika, temsil ettiği kapitalist düzen yolunda, petrol veya benzeri kaynakların uğruna, herhangi bir uygarlığı ve doğayı yok etmekten çekinmez. Kimsenin yaşam biçimine ve inancına saygısı yoktur onların. İşini bilen bir askerin gaza getirici konuşması da, Amerikan halkının gözünü karartmak için yeterlidir. 

Tam Oscar'lık bir film aslında "Avatar", ki büyük ihtimalle alacakta zaten. Akademi sever böyle şeyleri. Aşk olsun, anti-kapitalizm olsun... Öldürdükleri değerleri yıllardır ödüllendirmiyorlar mı zaten?    
Kısaca, görsel bir sanatla uğraşan veya ilgilenen herkesin izlemesi gereken bir film "Avatar". Sinemada artık neler yapılabildiğini, teknolojinin nelere kadir olduğnu bize gösteriyor. Ancak sinema sadece görsellikten ibaret değil, bunu da unutmamak gerek...

Yahşi Batı

Karşılaştırmayın ve beklenti içine girmeyin. Sadece koltuğunuza yaslanıp tadını çıkarın...

“G.O.R.A.” ve “A.R.O.G.”dan sonra, Arif karakterinden vazgeçip yeni bir maceraya atılıyor “Yahşi Batı”da Cem Yılmaz. Bu maceraya ortak olmak ve onun kaleminden ve esprilerinden maksimum düzeyde zevk almak için yapmanız gereken birkaç şey var. Öncelikle kesinlikle her Cem Yılmaz işinde yapıldığı gibi, diğer yapımlarla karşılaştırmamanız gerek “Yahşi Batı”yı.  Yılmaz, her zamanki gibi görevini yapmış, zekice esprilerle ve ince elenip sık dokunmuş bir senaryoyla karşımıza çıkmış yeniden, bu bile yeter. İnsanların Cem Yılmaz’dan neden sürekli bir şeyler beklediğini ve bu beklentinin boşa çıktığını asla anlayamadım. Kıstaslar nedir mesela? Güldürüyor mu diye sorarsanız, fazlasıyla derim. Film güzel mi derseniz, oldukça başarılı derim. Cem Yılmaz’a doyuyor muyuz derseniz, hem de nasıl derim. Benim için filmden çıktıktan sonra bunları söyleyebilmek yeterli oluyor da, “Recep İvedik” ve “Kutsal Damacana” gibi filmlere diyaframları patlarcasına gülen insan bozuntuları Cem Yılmaz’dan nasıl bir mucize bekliyorlar, hala anlamadım ve sanırım anlamayacağım da.
Filmin konusuna gelince, Osmanlı tarafından görevlendirilmiş 2 gizli ajan, Aziz ve Lemi’nin, çok değerli bir elması Amerika başkanı Garfield’e götürmelerinin hikayesini anlatıyor film. Tahmin edeceğiniz gibi başları türlü belaya bulaşıyor ikilinin ve yol üzerinde oldukça neşeli karakterlerle birlikte oluyorlar. Elması önce kızıl derililere, sonra da Cannonball adlı bir kasabanın şerifine kaptırınca olaylar iyice çığrından çıkıyor. Elması güvenli bir şekilde başkana götürmek zorunda olan Aziz ve Lemi, Osmanlı’dan da yardım kesilince oyunu kendi kurallarına göre oynamak zorunda kalıyorlar.
Oyuncular işlerini çok iyi yapmışlar. Özellikle Zafer Algöz’ün oyunu göz kamaştırıyor. Ozan Güven, Demet Evgar ve Cem Yılmaz’ın da haklarını vermek gerek. Tek göze batan ve vasat bir oyunculuk sergilemiş olan Özkan Uğur var. Ondan kesinlikle bu kadar sığ ve ruhsuz bir rol yapmasını beklemiyordum, hayal kırıklığına uğradım diyebilirim biraz.
Filmin bir diğer başarılı noktası ise sinemaya yeni bir ikili kazandırmış oluşu. Farklı karakterlerde iki ajan olan Aziz ve Lemi’nin birlikte oldukları sahneler (ki filmin neredeyse tamamından bahsediyorum burada) gerçekten harikulade. Filmin sonunda bu karakterlerin bir başka macerasına ortak olabileceğimizi de anlıyoruz ve bu beni açıkçası heyecanlandırıyor. Aziz ve Lemi karakterlerinin yaratılışında biraz Batman ve Robin, biraz da Sherlock Holmes ve Dr. Watson havası sezilmiyor da değil. Ama bu dostlukları kendilerine örnek alıp, bambaşka bir kimya geliştirmeyi de iyi biliyorlar.
Film hakkında en çok aldığım duyum çok fazla küfür oluşuydu. Hatırlarsanız “A.R.O.G.” da hiç küfür yoktu neredeyse. Bu filmde küfür kullanmasının sebebini çok güzel bir sinema oyunuyla açıklamış Cem Yılmaz, tabii ki anlayana…
Hani “her şeyi Türkler buldu” geyiği vardır ya, işte bu filmde o geyiği bir hayli “ti”ye almış Cem Yılmaz. Kola’nın bulunuşundan tutun da, Jack Daniels’ı bile Türklere bağladığı bu sahnelerde eğlence doruk noktasına çıkıyor. Ama baştan uyarmalıyım ki filmdeki çoğu espri belli bir kesime hitap edilerek yapılmış. Yılmaz, bir kere daha “küfürle güldürme” diye bir şey olmadığını kanıtlamış ve zekasıyla bizi güldürmeyi amaçlamış.
Cem Yılmaz komedisinin özel bir komedi olduğunu düşünürdüm her zaman, bu işi de beni yanıltmadı. Hakikaten istediği gibi ve belli bir kültür düzeyinde olan insanlara yapıyor komedisini Cem Yılmaz. Sıradan bir izleyicinin bu filmden zevk alabilmesi oldukça güç. Belki de bir bakıma “gidin o sözde komedyenlere gülün, beni benimle bırakın” diyor Yılmaz. Açıkçası iyi de yapıyor. Ben filme kötü diyenlere “sıradan izleyici” gözüyle bakmaya başladım bile, emin olun iyi bir izleyiciyseniz sizde öyle yapmaya başlayacaksınız.
Bu filmde, “A.R.O.G.” da yönetmen koltuğuna oturduktan sonra, yeniden “G.O.R.A.”nın yönetmini Ömer Faruk Sorak’a bırakmış kamerayı Cem Yılmaz. İyi mi yapmış, tartışılır. Açıkçası Cem Yılmaz’ın yönetmenliğini daha çok beğenmiştim Sorak’ınkine göre. Belki daha korkusuz, daha kalıp dışı bir yönetmen Yılmaz. Ama Sorak’ın hakkını vermek lazım yine de. Kaliteli bir iş çıkardığı şüphesiz. Özellikle poker sahnesini, yönetmenin doruk noktalarından biri olmuş.
Kesinlikle basit bir komedi değil “Yahşi Batı”. Belki Yılmaz’ın en iyi işi değil ama kötü olmadığı da aşikar. Dediğim gibi, karşılaştırmayın. 2 saatlik, daha önce sinemamızda bu kalitede izlemediğiniz bir macera bekliyor sizleri. Yargılamadan, karşılaştırmadan ve büyük beklentiler içine girmeden oturun sinema koltuğunuza. Filmden fazlasıyla zevk alacağınıza ve çıkışta bu ikilinin maceralarına doymamış olacağınıza o kadar eminim ki…